TARİHİ  TÜRK  YURDU  DOĞASI  İLE  GÜZEL  ESKİPAZAR.
                                     

 "Eskipazar  ve Çevresine  ilk  yerleşen otakta  halkın Proto Hititler   olduğu  kabul  edilmektedir.  Proto  Hititler  küçük  Asyalı  kavimlerden  olup,  aynı  zamanda  Turani (Ortaasyalı)dırlar. M.Ö.5000 den  itibaren  Anadolu'ya  gelerek  Hisarlar  eteğinde  şehir  kırallıkları  kuran  ilk  siyasi  hayatı  Anadolu'da  başlatan  da  Etilerdir."(1)   "Karabük  ve  çevresinin  en  eski  yerleşmesi   Eskipazar'ın   Yazıboy  köyü'dür. Burada  bulunan  bir  höyüğün,  ilk Tunç Devri  (M.Ö.2500)  olarak  yerleşmeye  konu  olması,  Eskipazar' ın  önemini  daha  da  artırmaktadır."(2) "Bölgeye  adını  veren  paflagonyalılar (Dil yapıları  incelendiğinde  küçük  Asyalı  yani Anadolu  halklarından  olduğunu  gösteren  güçlü  belirtiler   bulunmuştur."(3)  "M.Ö.1100   Anadolu   kültürünüde  etkilemişlerdir."(4)   Eskipazar   "en az  üzerinde  dört  medeniyetin   hüküm   sürdüğü"(5)  bir  yerleşim  merkezidir.  Eskipazar  M.S.162-127  Roma  ve  daha   sonralarında   Bizanslıların  egemenlığine  geçmiş  halkının  Türk  olmasına  rağmen   bu  durum  1085  yıllarına  kadar  sürmüştür. "1071  tarihinde  Malazgirt  zaferi   şüphesiz  Anadolu'nun  kapılarını  Türklere  açmıştır, Aralanan  bu  kapıdan  içeri   giren   muhtelif   Oğuz  boyları,  Anadolu'nun  değişik  bölgelerinde  Fetih  hareketlerine    girişmişlerdir."(6)   Eskipazar'ıda  içine  alan  paflagonya   bölgesinde   Fetih   hareketlerine   girişen   bu   Çankırı'da  türbesi   bulunan  Emir  KARATEKİN  ve  Kutulmuşoğlu    SÜLEYMAN   liderliğindeki   Oğuz   grubu   olmuştur.  "  Emir   KARATEKİN'in önderliğindeki    selçukluların   Romalıları   kesin   yenilgiye   uğratarak   yanmış,yıkılmış  ve  harab  olmuş  şehri    eline  geçirip   Bizanslıların  "Hadrianapolis"  diye  isim  koydukları  bu  günkü   Eskipazar'a   Viranşehir  adını   vermişlerdir.  Bu  tarihden  itibaren  Türkleşen   şehir  ve  çevresindeki   köy   isimlerinden  olan  Bayındır, Kargın  ve   Sallar  gibi   Türk   boylarının    adlarını   taşıyan   bu   köyler  bunun  örnekleridir."(7)   Her  ne   kadar  o  tarihlerde  Bizansın   emir  ve  idaresinde   olsalarda   Eskipazar   da   Tamışlar   köyüne   adını  veren  bir  Oğuz   uçbeyi  bir  komutan  olan   Tamış'ın   Müslüman  olup  olmadığı  kesin  olmamakla   beraber  "Tamış  1071   Malazgirt   savaşı  sırasında   Selçuklu   ordusuna   karşı   savaşırken    Selçukluların   giyim,   kuşam,  kullanılan   renk   ve   dil   benzerliklerinden   dolayı  kısa  zamanda  saf  değiştirerek  Selçuklular   tarafına  geçmiştir."(8)Anlaşılıyorki  Türk  olmanın  içinden  gelen  his  ve  duygularının  ön  sezilerinin    o  an  gereğini  yapmış  olmakla    beraber    şu  an    Vatan    dediğimiz   topraklarımızın  kendisi  gibi  Türk  olan  soydaşlarına  ön  kapıları  açarak  bu  gün  üzerinde  yaşadığımız   yerlerin  hepimize  yurt  ve  idarecilerininde  Türk   olmasına  katkı   sağlamıştır. Böyle  bir  tarihi  değerli   kahraman  bir  komutan  olan "Tamış'a  Eskipazar  da  önem  verilmeyip  ismi  halk  arasında  bilinmez  iken   Bizansın   Eskipazar'a  koyduğu  Hadrianapolis  isminin  ne  yazık ki    gündemde  kalması   için  büyük çaba  ve  önem  verildiği  görülmektedir.  Halbuki  "Edirne  ll.yüzyılda  Roma  imparatoru  Hadrianus  (117-138)  tarafından  Hadrianapolis   adını  aldı."Denmektedir  buradan  anlaşılıyorki  birinci  Hadrianapolis  Edirne   olmakla  beraber, "Orhan  Gazi'nin  oğlu  Murat  ile  Lala  ŞAHİN'in  sistemli  bir  fetih  sonucu  1361  de  ele   geçirildiğinden"(9)  Bu  güne  kadar  ve  İstanbul'un  fethine  kadar  da  başkent  olmasına   rağmen   Türkler   tarafından    Hadrianapolis   ismine  hiç   itibar  edilmemiş  hiç  bir  zaman  da  önemsenmemiş   olduğu  kırk  pınar   etkinliklerinden   görülüp  anlaşılmaktadır. Eskipazar  da  ise  yapılması  gereken   bu  günkü  ve  gelecek  genç  nesillere  kahraman   bir  Oğuz  uçbeyi  olan  Tamış'ın  tanıtılması   gerekirken   bir  bizans  ismi  olan   Hadrianapolis'i   çeşitli  etkinlikler   adı  altında   belleklere  yerleştirilmek   istenmesi   çok  acıyla  beraber   ne  yazık ki  elem   vericidir. "Eskipazar   ve  çevresini  xıı. yüzyıl  ortalarında  gezmiş  olan  Evliya   ÇELEBİ  o  zaman  Bayındır  köyü'nün  Bucak  ve Eskipazar'ında  oraya  bağlı  olduğunu  belirttiği  söylenmektedir.  1845  yılında  ilçe  merkezinin  olduğu  bölgeye  Abdulmecit  tarafından   kasaba  teşkilatı  kurulmuş  ve  kasabaya  Viranşehir  yerine   Mecidiye  adı  verilmiştir."(10)  Tarih  de  Eskipazar'la  ilgili  ve  kişiliği  olan  "xıx  yüzyılda  Viranşehir  (Eskipazar)  sancağı  mütesellimliği  görevinde  bulunmuş  ola  Hasançavuşoğlu  Hüseyin  Ağadır.  "1832 Eylülünde  zamanın  Mısır  valisi  Kavalalı  Mehmet  Ali  paşa'nın  perde  arkasından    yönettiği  ve  İstanbul  Hükümetine  ve  padişah  ıı. Mahmut'a  karşı  Kastamonu'da   bir  isyan  çıkartmak  ister.Maşa  olarakta  Kastamonu  halkından  olup, bir  müddet  İstanbul  Yeniçeri  ocağına  bağlı  Rami  kışlasında  tımarı  onbaşısı  ile  anılan  kör  Mustafa  ve  kardeşi  kör Ahmet'i  kullanır. Bu  durumdan  İstanbul'da  padişah  ıı.Mahmut  haberdar  edilir. Bu durum  üzerine  Kastamonu  Valisi  veya  Kaymakam  paşaya  padişah  ıı. Mahmut  kendi  el  yazısı  ile  yazdığı  mektupta  durumu  öğrenmek  ister. İsyanı  bastırmak  için  askeri  kuvvet  olarak  Ankara'lı  Esat  paşa  biraderi  Mesut  Ağa idaresinde  askeri  kuvvet gönderir. Ankara'lı  Esat  paşa  biraderi  Mesut  Ağa  Kastamonu'ya  geldiğinde  durumun  mahiyetini  öğrenir  çevre  sancakları  mütesellimleri  ve  ayanları  ile  temasa  geçer  onlara  bir  ara  mektup  göndererek  kendisine  yardımcı  olunmasını  ister.  Çevre  sancakların  mütesellimleri,  Ankara'lı  Esat  paşa  biraderi  Mesut  Ağa'ya  isyanı  bastırmak  için  kendisinin  Viranşehir  ayanı  Hasançavuş  oğulları  ile  ittifak  etmelerini  tavsiyede  bulunurlar.Bunun  üzerine  Ankara'lı  Esat  paşa  biraderi  Mesut  Ağa  Viranşehir  mütesellimi  Hüseyin   Ağa'ya   yazdığı  Rumi 1249 Recep ayı  başı,  Miladi 1833  tarihinde ki  mektupta  kör  Mustafa'nın  Kastamonu  da  isyan  çıkartmak  istediği  ve  padişah  ıı. Mahmut'un  şahsını  isyanı  bastırmak  için  görevlendirildiğini  mektupta  kendisine  yardımcı  olmasını  ister.  Mektuba  cevap  veren  Viranşehir  (Eskipazar)  mütesellimi  Hasançavuşoğlu  Hüseyin  Ağa, her  zaman  oğlu  Musa bey  idaresindeki  askeri  göndermeye  hazı  olduğunu  yazar.İsyanın  bastırılmasından  sonra  Ankara'lı Esat  paşa  ile  biraderi  Mesut Ağa  görevimizi  yerine  getirdik  diyerek padişah ıı Mahmut'la  görüşme  sırasında  hadisenin nasıl  geçtiğini  ve  isyanın  bastırıldığı  hakkında  padişaha  izahat  verirken,Viranşehir (Eskipazar) sancağı Mütesellimi  Hasançavuşoğlu  Hüseyin  Ağa'dan  yardım  gördüklerini, oğlu  Musabey  idaresindeki  askeri  kuvvetle  bu  işi  başardıklarını  söylerler.Bu durum  padişah ıı. Mahmut'un  dikkatini  çeker.Bir  ferman  göndererek  Viranşehir  ayanı  Hasançavuşoğlu  Viranşehir Mütesellimi  ve  padişah  ıı.Mahmut'un  kapıcıbaşı  Hüseyin Ağa'nın  oğlu  Musabeyi  görmek  ister.Bunun  üzerine  Musabey, emrindeki  askeri  ile Kurukavak (şevkiler  köyü) Kurugöl ve Gerede  üzerinden  İstanbul'a  padişah  ıı.Mahmut'la  görüşmeye  gider.Bu  durumu  duyan  Bolu  beyi  büyük  çapta  hazırlıklar  yapar. Yollara  halılar  serer  ve  Musabey'in  kendisini  ziyaret  etmesini  ister. Musabey,  Bolu  beyine  uğramaz.  Doğrudan İstanbula  gider.Bu  duruma  çok  kızan  bolubeyi  yalan  haber  salarak,  padişah  ıı. Mahmut'a  kestirme  yoldan  adamlarını  gönderir. Padişah  ıı.Mahmut'a  Bolu  beyinin  gönderdiği  haber  şudur.Hasançavuşoğlu  zade  Musabey  emrinde ki  askeri  kuvvetle  Kastamonu'yu  aldı. Padişah  hazretlerinin  tahtı  tehlikede,İstanbul'u  da  teslim  almak  için  yola  çıktı.Diye  yalan, uydurma  haber  salar, yalnız  bu  durumdan  padişah  ıı.Mahmut'un  haberi  olmaz. Saray  ileri  gelenlerinin  bazılarının  haberi  olur. İstanbul  girişinde  Üsküdar  Taşkışla  önünde  devlet  karşılama  töreni  havası  verilir. Karşılama  töreni  esnasında  saray  ileri  gelenlerinin  olayı  anlayamamaları  nedeni  ile  İstanbul  Üsküdar   Taşkışla'da  cellat  taşında  Musabey'in  kellesi  kesilir.Saray  adamları  tarafından  Musabey'in  kellesi  altın  bir  tebsiye  konarak  padişah  ıı.Mahmut'un  huzuruna  çıkartılır.  Musabey'in  öldürüldüğü  tarihte  otuz- otuzbeş  yaşlarında  olduğu  bilinmektedir.Bu durumu  gören  padişah ıı. Mahmut  çok  kızar, hiddetlenir. Ben  adamın  kendisini  görmek  istedim  diyerek  Musabey'e  bu  kalleşliği  yapan  saray  ileri  gelenlerini  idam  ile  cezalandırır."(11) Hasançavuşoğlu  Hüseyin  Ağa'nın ve oğlu  Musa  beyin  bu  tarihi  kişilerin  nesilleri  bu  gün  Eskipazar'da çok  değişik  soyadları  taşıyarak  devam  etmektedir. Eskipazar  da  unutulmaması  gereken  ve  tarihi  kişilik  sahibi  olan  böyle  değerli  insanları  hem  tarihin  gün  ışığında  vede  gönüllere  hak  ettiği  yerlere  konması  gerektiği  kanısını  taşımalıyız  bir  Türk  evladı  bir  Eskipazar'lı  olarak. Eskipazar  "Osmanlılar  zamanında  ise  Anadolu  eyaletlerinin  sınırları  içerisinde  Bolu  sancağını  oluşturan  16 Nahiyeden (bucak) ikisi olan  Taraklıbolu (safranbolu)  ve Viranşehir (eskipazar) nahiyeler  sınırları  içinde  kalıyordu.1694  tarihinde  Bolu  sancağı  yönetimsel  zorluklar  ve  gelir  toplama  kaygısı  nedeni  ile  kaldırıldığında,  Karabük  ve  çevresi  yeni  oluşturulan  Viranşehir (Eskipazar)  voyvadalığına  bağlanmıştır. Voyvadalık  1811  de  kaldırılıp  Viranşehir (Eskipazar)  sancağı  kurulduğunda  da  Viranşehir  sancağına  bağlı  o  dönemde  21  kaza  bulunuyor,  sancak  gelişen  süreç  içinde  1811-1841 tarihleri  arasında  Ankara'da  müşirliğine  1841-1846 yılları  arasında  Bolu  müşirliğine  1846-1870  yılları  arasında  da Kastamonu  Vilayet'ine  bağlı  olarak  yönetilir. Daha  sonra  1864  yılında  Vilayetlerin  teşkili  ile  eyalet  sistemi  kaldırılmış, ilçe  merkezinde  Viranşehir (Eskipazar) sancağı  kurulmuş,  Safranbolu  ve  Bartın  ilçeleri  dahil  bir  çok  ilçe  bu  sancağa  bağlanmıştır. 1894 yılıda  yayımlanan  Kastamonu  il  yıllığında,  bu  bölgeye  Viranşehir  (Eskipazar)  sancağı  Safranbolu  ve Bartın  ilçelerininde  bu  sancağa  bağlı  olduğu  kaydedilmektedir.Eskipazar Osmanlı Devletinin  yükselme  dönemindeki  idari düzenlemelerle Bolu sancağına bağlı olarak bazen  mültezemlik bazende  mutasarrıflık (maliye)  merkezi olarak kalmıştır. Eskipazar 1908  yılında çok  öncelerden  burada kurulduğundan burasına  Mecidiye (nahiyesi) yerine  Eskipazar  adı  verilmiştir."(12) Rus  ordularının  yeşil köye  kadar  geldiği  sıralarda  Tarihin 1878 yıllarının  akışında  bir  çırağan  sarayı  bir  31 mart  vakkası  olayları  olarak  bilinmektedir. Bu olayın  babasının  Eskipazar  çaylı  köyünden  olduğu  söylenen  Ali SUAVİ  vardır.Amacı o tarihde bir gurubun kızılsultan bir gurubunda ulu hakan dediği padişah Abdulhamidi toplayabildiği bir göçmen gurubu ile beraber tahtından indirmek girişiminde bulunmuşsada başarılı olamamış ve bu olay yerinde hayatını kaybetmiş bir  ingiliz olan eşide  kendisini bekleyen  bir gemi  ile  ingiltere'ye  geri  döndüğü  belirtilmektedir. Eskipazar halkı ise 1920 lerde Cumhuriyete  karşı  olan  teşebbüslere  itibar  etmemekle  aynı  zamanda  Cumhuriyetçilerle  beraber  olduğu  bilinmektedir. Çünkü  Eskipaza'dan  geçerek  Safranbolu  ve  Kastamonu'ya gidip  oralarda  isyanlar, işgaller  yaparak kurulacak   genç Cumhuriyeti  o  günkü  dış  mihrakların   destek ve   telkinleri  ile  engellemek  isteyenlere  taraf  olmadığı  gibi  destekde  vermedi.Yapılan  kötü  niyetli  telkinlerede  kanmadı. Eskipazar'lılar  çünkü  ATATÜRK'ten  yana idi. Biliyorlardıki  bu  vatan  için  nice  baba  yiğitlerin  can  vererek  şehit  olduklarını  bu  topraklarda  şunuda  biliyorlardıki  aynı  günlerde  ANKARA'da TBMM  açılıyor  Hacı bayram  camiinde  de    dualar  yapılarak  yeni  bir    tarih  yazılıp  yepyeni  bir  Cumhuriyet  kuruluyordu.  Bu  büyük  mücadelede   Eskipazar'lılarında  aynı  safta  olmanın  mutluluğunu  yaşarken  genç  Cumhuriyete  Eskipazar'lılarda  alkış  tutuyordu. Bizlerde  zaman  içinde  o  tarihi  akışa  yetişemesekte  o  günleri  yaşayan  atalarımızın   örnek  durumlarından  bu  gün  bizlerde  onur  ve  gurur  duyuyoruz. Eskipazar'a  1934-1935  yılarında  Devlet  Demir   yolu  gelir. 1937  lerde  de   kereste  fabrikası  kurulur, 1. şubat 1944 de  deprem  olur  ve  yörede  "büyük  deprem"  olarak  anılır.  Sebebide  çok  sayıda  mal  ve  can  kaybı  ile  mekânlar  yok  olmuştur. Ve  devrin  "Cumhurbaşkanı  İsmet  İNÖNÜ kapucular  köyü'ne  kadar  gelerek  yerinde  incelemeler  yarmıştır."(13)  1945  yında  ise  ilçe  merkezi  olan  Eskipazar'a  1946  da  belediye  teşkilatı  kurularak  Çerkeş'in  bir  bucağı  olmaktan  çıkarak  Çankırı'nın  bir  ilçesi  olur  ve  aynı  yıl  içinde  mahalli  seçim  yapılarak  Eskipazar  da  Tarım  Kredi  Kooparatifi  müdürü  olan  Hüseyin  UYANIK  belediye  başkanlığa  aday  olduğunda  Eskipazar'a  belediye  başkanı  seçilerek  1960  yılına  kadar  devam  etmiştir. 27  mayıs  1960  da  yapılan  ihtilal  neticesinde  Eskipazar'a  mülki  amir  olarak  atanan  Nihat  ÇUBUKÇU  Kaymakamlı   ve  Belediye  başkanlığınıda  aynı  zamanda  yürütmüştür. Eskipazar'ın  bu  günkü  ilçe  girişi  ve  taş  duvarlar  ile  açılamayan  cadelerle  sokakların  açılıp  düzenlenmesi  onun  eseridir.  1963  yılıda  Eskipazar'a  Kaymakam  vekili  olarak  atanan  Necdet  AÇIKALIN   bu  günkü  Eskipazar'ın    ilçe  ve  köy  yolları  ile  okullarının  yapılması  onun  üstün  gayret  ve  hizmet  aşkı  heyacanı  ile  dolu  bir  insan  bir  idareci  olmasının  belirtileri  idi. Ayağına  kara  lastit  ayakkabı  giyerek  çamurlu  ve  tozlu  köy  yolarındaki  iş  makinaları  ve  çalışanlarının  peşinde  halka  hizmet  hakka  dercesine  iş  takibinde  olan  değerli  devlet  ve  halk  adamı  Necdet  AÇIKALIN. Yine  aynı  yıllarda  17  kasım  1963  de  yapılan  belediye  başkanlığı  seçimine  katılan  maliyede  genç  bir  memur  olan  İsmet  ÖZCİN  yapılan  başkanlık  seçimini  bağımsız  aday  olarak  kazanarak   belediye  başkanı  seçilir.Aynı    zamanda   kıt  imkânlarla  içerisinde  kendi  çabalarıyla  Eskipazar'a  hizmet  etmeye  koyularak  yaptığı    çalışmalarla  halkın  gönlünü  kazanıp  halk  tarafından  karizmatik  bir  belediye  başkanı  olarak  görüldüğünden  görevine  1980  yılına  kadar  etmiş  saygın  bir  belediye  başkanı  olarak   bilinmektedir.1976  ilk  baharında  Karabük'te  yapılan  Demir  ve  Çelik   İşletmeleri   Genel   Müdürlüğü  ile  İşçi  Sendikası  olarak  toplu  sözleşme  maddelerini  görüşmek  üzere  oturan  Bağımsız  Çelik  İş  Sendikası  ve  onu  temsil  eden  genel  başkanı  Şükrü  KORKMAZGİDER  ile  yönetimi  sözleşme  maddelerine  koydukları    ve  üzerinde  anlaşma  sağlanması  ile  Eskipazar'a  taşımalı  DÇ.(kardemir)  servis  otobüstlerinin  üç  vardiya  olarak  çalışmak  üzere  geliş  gidişlerinin  1976  nın  bir  ilkbahar  sabahı  başlaması  ilçeye  bir  mutluluk  verirken  ilçede  de  yeni  bir  nüfüs  yoğunluğu  bir  canlılık  bir  hareketlenme  ve  bir  inşaat  yapılaşması  başlamış.  Bu  günkü  Mermer, Çeştepe,Yamanlar,  Kurbantepe, (yenimahalle)  ve  Pazarüstü  mahalleleri  kurulmuş  köylerde  de  yeni  bazı  yapılaşmalar  o  tarihlerde  olmuştur. Eskipazar  yeterince  köyleriyle  beraber  göç  almıştır. Bu  oluşuma  emeği  geçen   Şükrü  KORKMAZGİDER   ve  yönetiminde  bulunan  ekibinin  Eskipazar'a  büyük  bir  hizmeti   olduğu  apaçık  görülmektedir.  1976  yılında  yapımı  başlayıp  1981  yılında  da  açılışı  yapılan, Yatılı  İlköğretim  Bölge  Okulu  (yibo)  nun  yer  seçiminde  eskipazar'ın   tercih  edilmesinde  o  an  bir  bürokrat  olan  emekli  öğretmen  Müzeyyen  KESKİN'in de  bir  Eskipazar'lı  olarak  katkı  ve  çabalarının  olduğu  halk  arasında  bahsedilen  konular  arasındadır. 1995  yılında  Karabük'ün  il  olması  dolayısı  ile  Eskipazar  Çankırı  vilayeti'nden  alınarak  78  il  olan  Karabük'e  bağlanmıştır. 1998  yılında  Eskipazar'da  sel  felaketi  olmuş   ve  Bahçepınar,Kıranköy,  Deresamail,  Sarpın,  Başpınar,  Hanköy, Karaören,Doğancılar(sündek)  köprüleri   göçmüş    aynı  zamanda  buralara  ulaşım  değişik  tali  yollardan  yapılabılmiş  ve  bu  yörelerdeki  ekili,  dikili  araziye  çok  büyük  zarar  vermiştir.  Doğancılar, Karaören  köprüsü  yakınında  bulunan  bir  vatandaşın  evinide  aynı  sel   alıp  götürmüştür.Bu  felaket   neticesinde   İçişleri  ve  Başbakan  Yardımcısı  İsmet  SEZGİN   ilçeyi  ziyaret  ederek  yerinde  incelemeler  yapıp  Eskipazar  ilçe  merkezinde  halka   hitap  etmiştir.  TARİHİ TÜRK YURDU DOĞASI  İLE  GÜZEL  ESKİPAZAR.